Op het Filmfestival van Rotterdam komen oorlogscorrespondenten voor het voetlicht

Hoe versla je een oorlog? Die vraag drong zich deze week op tijdens een bezoek aan het Filmfestival van Rotterdam. Liefst twee films over het werk van oorlogsverslaggevers bleken, via een enquête onder het festivalpubliek, te zijn doorgedrongen tot de top-10.

Geen geringe verdienste, gezien de honderden films die op het festival om aandacht vragen. Verhalen over journalisten die hun leven in de waagschaal stellen om verslag te doen van verre oorlogen, spreken aan. Zoals het verhaal van Marie Colvin. De beroemde Amerikaanse oorlogsverslaggeefster werkte vanaf 1985 voor de Engelse krant The Sunday Times. Als Midden-Oosten-correspondent was ze in 1986 de enige die een interview met de Libische leider Kadafi wist te regelen.

Ooglapje

In ‘A Private War’ wordt ze door Rosamund Pike neergezet als een gedreven verslaggever met rebelse inborst die het gevaar niet uit de weg gaat. In 2001 raakt ze bij een granaatinslag in Sri Lanka een oog kwijt. Colvin werkt door. Ze is voortaan te herkennen aan een zwart ooglapje. Een bomaanslag in de Syrische hoofdstad Homs overleeft ze niet. Ze sterft in 2012, in het harnas. 

Meestal zijn het mannen die oorlogsgebieden in trekken en als ooggetuigen van de gruwelen terugkeren in films. Een van de beroemdste oorlogsfilms, ‘The Killing Fields’, vertelt het verhaal van Cambodja en de Rode Khmer-terreur door de ogen van een journalist van The New York Times, vertolkt door Sam Waterston. De held van Kubricks legendarische Vietnamfilm ‘Full Metal Jacket’ is een marinejournalist, gespeeld door Matthew Modine. Verfrissend is het zeker om in A Private War het oorlogsgewoel eens vanuit vrouwelijk perspectief te zien. Oorlog is niet ­alleen mannenwerk. Maar je kunt de blik ook op een andere manier kantelen, zo bewijst ‘Another Day of Life’. Hoofdpersoon van deze festivalfavoriet is de bekende Poolse oorlogscorrespondent Ryszard Kapuscinski die een boek schreef over zijn ervaringen in Angola.

Liefdesbrief

Kapuscinski was in 1975 ter plekke, toen de Portugezen hun handen aftrokken van de kolonie en Angola in een bloedige burgeroorlog verzeild raakte. Verrassend is dat zijn ooggetuigenverslag werd vervat in een indrukwekkende, avondvullende animatiefilm. Beide films laten ook de invloed van de journalist zien, door er simpelweg te zijn, zoals Marie Colvin die in 1999 een omsingeld kamp in Oost-Timor weigerde te verlaten en door haar aanwezigheid de levens van 1500 vrouwen en kinderen redde.

Kapuscinski ging een stap verder. Hij was lid van de Poolse communistische partij en had ter plekke in ­Angola vooral oog voor de socialistisch georiënteerde bevrijdingsbeweging. De film beschrijft niet alleen Kapuscinski’s gevaarlijke tocht door Angola, maar stelt tussen de ­regels door vragen over de onafhankelijkheid van de verslaggever in conflictgebied. Regisseur Matthew Heineman noemde zijn film over Marie Colvin een liefdesbrief aan de journalistiek en een hommage aan de vrouw die keer op keer vocht om de waarheid boven tafel te krijgen. Toch maken de films over Colvin en vooral Kapuscinski ook alert. Wie doet er eigenlijk verslag? Door wiens ogen zien we het conflict?

Elke week worden de nieuwste films besproken door onze recensenten. U leest de recensies hier.

Lees ook:  

Sacha Polak over zoutzuuraanvallen en de waarde van het uiterlijk

In Londen komen zoutzuuraanvallen bijna dagelijks voor. De Nederlandse regisseuse Sacha Polak portretteert een slachtoffer, een jonge verminkte vrouw die diep in zichzelf krachten moet aanboren om door te gaan. Volgende week opent ‘Dirty God’ het 48ste Filmfestival van Rotterdam.